Dom pasywny – co to jest i ile kosztuje jego zbudowanie?
Planując budowę domu, zwykle zależy nam na tym by koszty eksploatacji budynku były jak najniższe. Wiele osób martwi się też o zużycie energii, ze względu na ochronę środowiska. Rozwiązaniem które rozwiązuje te problemy jest dom pasywny. Czym się charakteryzuje i czy koszt budowy domu pasywnego nie przekracza korzyści jakie zyskamy? Dowiedz się już teraz.
Spis treści
Co to jest dom pasywny?
Domami pasywnymi nazywamy budynki, które są zbudowane w sposób zapewniający minimalne zużycie energii. Standard budynków pasywnych został stworzony w latach dziewięćdziesiątych poprzedniego wieku przez niemieckiego fizyka Wolfganga Fiesta. Założony przez niego instytut do dziś stanowi najważniejszą instytucję standaryzacyjną dla tego rodzaju budynków.
Według współczesnych norm ustalonych przez wspomniany Instytut Budynków Pasywnych, by uznać dom jednorodzinny za pasywny, musi on zużywać maksymalnie 15 kWh na metr kwadratowy na rok. Jest to energia pierwotna, czyli taka która zasila podstawowe urządzenia domowe, ogrzewa dom i zapewnia ciepłą wodę użytkową.
W praktyce oznacza to, że dom pasywny nie powinien posiadać żadnego pieca czy urządzenia grzewczego wykorzystującego energię nieodnawialną. Cała energia do ogrzewania wody użytkowej i powietrza wewnątrz domu powinna pochodzić z samego domu (ciepło wytworzone przez urządzenia i mieszkańców), lub z odnawialnych źródeł energii (energii słonecznej czy geotermalnej). To najważniejszy element budowy domu pasywnego, jednak nie jedyny.
Dom pasywny a dom energooszczędny – jakie są różnice?
Oprócz domów pasywnych, często spotykanym terminem są domy energooszczędne. Pojęcia te są do siebie zbliżone, jednak nie oznaczają tego samego. Domy pasywne są bardziej efektywną odmianą domów energooszczędnych.
Zapotrzebowanie na energię domu energooszczędnego może być o wiele wyższe niż w domu pasywnym i wynosi do 40 kWh na metr kwadratowy rocznie. To oczywiście wciąż o wiele mniej niż w przypadku domów tradycyjnych, gdzie zapotrzebowanie na energię zwykle przekracza 100 kWh na metr kwadratowy na rok.
Podstawowe cechy domu pasywnego
Oprócz rezygnacji z nieodnawialnych źródeł ogrzewania, domy pasywne muszą być skonstruowane w sposób, który pozwoli na zminimalizowanie zużycia sieciowej energii elektrycznej, oraz ciepła.
- Domy pasywne powinny być niemal całkowicie szczelne, okna w tego typu budynkach często nawet nie mają opcji otwarcia. Zwykle są to okna trzyszybowe, o podwyższonych parametrach szczelności i izolacji z gazów szlachetnych. Cały dopływ powietrza do domu powinien być zapewniony przez system wentylacji, połączony zwykle z ogrzewaniem. Dodatkowo wszystkie elementy budowlane powinny być wysokoizolacyjne, czyli posiadać niski współczynnik przenikania ciepła.
- Bardzo istotny jest układ pomieszczeń, budynki pasywne powinny być zbudowane tak, by jak najwięcej pomieszczeń było otwartych od strony południowej. Od tej strony montuje się zwykle duże okna, które pozwalają wykorzystać energię słoneczną do ogrzania wnętrza. By powiększyć efektywność nagrzewania słonecznego, okna powinny być wyposażone w szczelne rolety. Opuszczenie ich na noc pozwoli na zatrzymanie większej ilości ciepła we wnętrzu, a latem ograniczy zbytnie nagrzewanie się wnętrza. Istotne może by nawet ustawienie narożnika czy regału w takim miejscu, aby maksymalnie ograniczyć utratę ciepła.
- Pozostałe strony domu powinny mieć jak najmniejsze okna, które mają zapewnić głównie odpowiednie naświetlenie, ponieważ nawet najlepsze okna powodują duże straty ciepła. Od strony północnej domu umiejscawia się pomieszczenia gospodarcze, garaże i sypialnie, w których nie potrzeba dużego dopływu światła, a temperatura może być kilka stopni niższa niż w reszcie domu.
- Dom pasywny powinien mieć zwartą, prostą bryłę i niski dach, najczęściej jednospadowy. Wysoki dach dwuspadowy zawsze będzie przyczyną strat ciepła, można go zastosować w budynku pasywnym wyłącznie w regionach z bardzo dużymi opadami śniegu, gdzie będzie on zapobiegał zaleganiu go na dachu.
Ogrzewanie i ciepła woda w domu pasywnym
Domy pasywne w naszym klimacie wymagają jednak ogrzewania, a ciepło potrzebne jest także do przygotowywania ciepłej wody użytkowej.
Najskuteczniejszym rozwiązaniem stosowanym do ogrzewania w domach pasywnych są pompy ciepła z rekuperatorem, czyli odzyskiem ciepła z wnętrza budynku. Takie urządzenia są w stanie zatrzymać do 80% energii cieplnej, oznacza to, że w połączeniu z nagrzewaniem wnętrza przez duże, połaciowe okna od południowej strony, zwykle niepotrzebne są dodatkowe systemy do ogrzewania powietrza. Urządzenia te mogą także schładzać powietrze latem, dzięki odpowiednim urządzeniom regulacyjnym mogą posłużyć więc jako kontroler mikroklimatu.
Rekuperację może wspomóc gruntowy wymiennik ciepła. Urządzenie to znajduje się pod ziemią, dzięki czemu jest mniej wrażliwe na zmiany temperatury. Pozwala ono na ogrzanie zimnego powietrza trafiającego do rekuperatora z zewnątrz, oraz schłodzenie powietrza usuwanego z wnętrza latem.
Dom pasywny można ogrzewać także za pomocą energii geotermalnej. Zwykle system geotermalny stosuje się do ogrzewania wody w domach pasywnych, ale można użyć go także jako wspomagające źródło ciepła, na przykład podłączając do niego ogrzewanie podłogowe i grzejnik na ręczniki w łazience czy ogrzewanie salonu.
W domach pasywnych stosuje się także solarne systemy grzewcze wody użytkowej. Do tego celu służą dachowe wymienniki ciepła. Pozwalają one na ogrzanie wody za pomocą promieniowania słonecznego. Ich wadą jest to, że zajmują część powierzchni dachu, na którym zwykle znajduje się instalacja fotowoltaiczna.
Wentylacja w domu pasywnym
Niezbędnym elementem domów pasywnych jest odpowiednio skonstruowana i skuteczna wentylacja. Instalacja wentylacyjna niemal zawsze połączona jest z ogrzewaniem rekuperacyjnym, tworząc system nawiewno-wywiewny.
W połączeniu z wymiennikiem gruntowym całość zapewnia napływ czystego i świeżego powietrza przy minimalnych stratach ciepła.
Ile kosztuje budowa domów pasywnych?
Zyski z oszczędzania energii w przypadku domów pasywnych są ogromne. Roczny koszt energii elektrycznej i ogrzewania domu będzie nawet dziesięciokrotnie niższy niż w domu tradycyjnym. Czy to jednak wystarczy by opłacało się zainwestować w budowę domu pasywnego? Obliczmy koszty.
Projekt domu pasywnego
Dom pasywny musi być zaprojektowany indywidualnie, dopasowany do krajobrazu, kształtu działki i warunków nasłonecznienia. Dodatkowo architekt musi posiadać odpowiednią wiedzę, co zmusza nas do zakupu projektu od osób które się w nich specjalizują. Podnosi to znacząco ich cenę.
W zależności od wielkości budynku, planowanych rozwiązań, skomplikowania bryły domu i utrudnień spowodowanych usytuowaniem czy kształtem działki, cena projektu może wynosić od 8 do 25 tysięcy złotych. Na rynku istnieją gotowe projekty, które są nieco tańsze, ale w większości przypadków wymagają one adaptacji, co powoduje, że ostateczna cena zbliża się do tej jaką zapłacimy za projekt indywidualny.
Koszt budowy domów pasywnych – kiedy się zwróci?
Ze względu na zastosowanie wielu kosztownych technologii, konieczność zastosowania mocniejszej izolacji stropów, okien i podwójnych ścian, dom pasywny jest z pewnością droższy niż taki budowany w technologii tradycyjnej. Jednak różnica z roku na rok spada.
Kilkanaście lat temu dom pasywny mógł kosztować nawet 40% więcej niż wybudowany tradycyjnie. Oznaczało to, że zwrot inwestycji następował po ponad 50 latach. Obecnie w Polsce różnica ta wynosi od 8 do 15%, a czas zwrotu to już maksymalnie kilkanaście lat. W Niemczech gdzie budynki pasywne są najbardziej rozpowszechnione, kosztują one już tylko od 3 do 8% więcej niż zwykłe. Wiele wskazuje na to, że ten trend będzie więc postępować i budownictwo pasywne będzie coraz tańsze.
Jeżeli więc dopiero planujemy budowę domu, warto wybrać projekt pasywny. Już w tej chwili, z pewnością w ciągu naszego życia zacznie on oszczędzać dla nas pieniądze, a jeżeli budowa ruszy za jakiś czas, to może okazać się, że wyższe koszta budowy będą niemal nieodczuwalne.
