Ogrzewanie bywa prawdziwym wyzwaniem dla domowego budżetu. W dobie drogich paliw i nośników energii trudno na tym zaoszczędzić, jednak istnieją pewne metody, aby zapewnić sobie komfort cieplny możliwie najmniejszym kosztem. Przeczytaj, jak ograniczyć straty ciepła i czym najtaniej ogrzewać dom.

[tcc]

Różne sposoby na ogrzanie domu jednorodzinnego

Na koszty ogrzewania budynku ogromny wpływ ma rodzaj zastosowanej instalacji grzewczej. Do najpopularniejszych zaliczamy:

• Dom energooszczędny — co to znaczy? Co powinien uwzględniać projekt domu energooszczędnego?

• kotły gazowe (kondensacyjne i zwykłe);
• pompę ciepła (gruntową, wodną, powietrzną lub powietrzno-wodną);
• kotły na paliwo stałe, takie jak węgiel kamienny, pellet, ekogroszek, drewno opałowe;
• ogrzewanie elektryczne, w tym promienniki podczerwieni, panele, grzejniki elektryczne;
• piece olejowe (jednofunkcyjne i dwufunkcyjne, konwencjonalne lub kondensacyjne).

Spotykamy również rozwiązania, które łączą w sobie dwa, a nawet więcej wymienionych sposobów na ogrzanie domu.

Czym najtaniej ogrzać dom? Co wziąć pod uwagę przy wyborze?

Różne paliwa wykorzystywane do ogrzewania domu mają swoje wady i zalety. Niektóre z nich pozwalają osiągnąć pożądaną temperaturę, a jednocześnie zapewniają nam spore oszczędności, jednak ich użytkowanie na co dzień bywa uciążliwe czy nawet potencjalnie niebezpieczne. Z innymi sytuacja przedstawia się dokładnie odwrotnie.

Kluczowe jest, by dostosować rodzaj ogrzewania do własnych potrzeb i możliwości finansowych. Należy mieć na uwadze, że koszty inwestycji w najbardziej ekonomiczne metody ogrzewania domu z reguły zwracają się w długiej perspektywie czasowej. Gdybyśmy chcieli dokładnie policzyć, jak bardzo to będzie opłacalne, musielibyśmy znać przyszłe ceny energii elektrycznej i różnych rodzajów paliw.

Jak pokazały wydarzenia ostatnich lat, rzeczywistość bywa naprawdę nieprzewidywalna, a więc nie sposób określić tego precyzyjnie. Można dość bezpiecznie założyć, że nie będzie znacznych spadków. Bardziej prawdopodobnym scenariuszem są wzrosty cen – w takim przypadku nakłady poniesione na ogrzewanie domu zwrócą się w krótszym czasie.

Pamiętajmy też, że wymiana kotła na bardziej ekonomiczne ogrzewanie nie zawsze będzie opłacalna. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji, dlatego takich decyzji nie można podejmować pochopnie.

Czy da się ogrzać dom prądem, nie ponosząc wygórowanych kosztów? Skąd bierze się tak duża popularność pomp ciepła? Czy kotły gazowe nadal zapewniają tanie ogrzewanie domu? Omawiamy najczęściej stosowane rozwiązania pod kątem finansowym, biorąc pod uwagę nie tylko koszt zakupu instalacji grzewczej, ale również eksploatacji danego źródła ciepła.

Piece na gaz ziemny

To jedno z najczęściej spotykanych rozwiązań w polskich domach i trudno się temu dziwić – mimo wysokich cen ,,błękitnego paliwa” nadal jest on dobrym sposobem, jak tanio ogrzać dom. Oczywiście, koszty ogrzewania domu gazem mogą być mocno zróżnicowane. Zależą w głównej mierze od rodzaju kotła, powierzchni do ogrzania oraz właściwości termoizolacyjnych budynku. Można założyć, że wytworzenie 1 kW energii z gazu będzie kosztowało od 0,25 do 0,45 zł.

Jeśli chodzi o cenę samego kotła, może ona wynosić od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. W przypadku różnych rodzajów pieców na gaz ziemny, średnie koszty zakupu przedstawiają się w przybliżeniu następująco:

• tradycyjne – 3 000 – 6 000 zł (tu jednak w grę wchodzą wysokie koszty eksploatacji);
• kondensacyjne – 7000 – 14 000 zł;
• pulsacyjne – od 15 000 zł (charakteryzują się za to znacznie mniejszym zużyciem gazu niż kotły tradycyjne).

Kotły można ponadto podzielić na jednofunkcyjne i dwufunkcyjne – z wbudowanym albo oddzielnym zasobnikiem. To, jaki będzie lepszy do naszego domu, zależy od miejsca, w którym ma zostać zamontowany.

Ogrzewanie olejowe

Ten sposób ogrzewania domu z całą pewnością nie należy do najtańszych, stąd jego stosunkowo niewielka popularność. Droga jest przede wszystkim sama instalacja takiego pieca, a i koszty eksploatacji mogą być różne – zależą od ciągle wahających się cen oleju opałowego. W ostatnim czasie kosztował on ok. 5-8 zł/l, co oznacza, że koszt ogrzewania wynosi mniej więcej 0,5 – 0,8 zł/kWh.

Koszty ogrzewania energią elektryczną – czy zawsze są wysokie?

Nie jest żadną tajemnicą, że najtańsze ogrzewanie elektryczne jest tam, gdzie ceny prądu są najmniejsze. W Polsce, niestety, energia elektryczna jest bardzo droga, co oznacza, że ten sposób na ogrzewanie mieszkania do najtańszych nie należy. Za 1 kW zapłacisz ok. 1 zł.

Nie warto jednak odrzucać go już na starcie – instalacja grzewcza na prąd ma liczne zalety (np. wysoki poziom bezpieczeństwa, względna bezawaryjność, brak konieczności uciążliwej obsługi pieca, szybki i stosunkowo tani montaż), a nowoczesne technologie pozwalają w dużej mierze zmniejszyć koszty eksploatacji.

Piec zasilany energią elektryczną ma statystycznie mniejszą żywotność niż często porównywana z nim pompa ciepła, ale jest też od niej znacznie tańszy (koszt inwestycji w kocioł na prąd to kilka do kilkunastu tysięcy).

Jakie ogrzewanie elektryczne jest najbardziej ekonomiczne?

Szczególnie opłacalnym rozwiązaniem jest montaż paneli fotowoltaicznych. Wyprodukowanym w ten sposób prądem możemy zasilić piec elektryczny zlokalizowany w naszym budynku i mocno zredukować koszt ogrzewania. Kolektory słoneczne są ekologiczne, a zarazem najtańsze w użytkowaniu, jednak ich instalacja pociąga za sobą konieczność sporej inwestycji. Jest to jednak odnawialne źródło energii.

Pompy ciepła – wygodne i tanie ogrzewanie domu

Pompy ciepła to instalacje, które pobierają i rozprowadzają po domu ciepło pobrane z otoczenia (powietrza, gruntu lub wody – przy czym to ostatnie rozwiązanie przeznaczone jest dla działek, w pobliżu których znajdują się zbiorniki wodne, można też wykopać specjalne studnie głębinowe).

Gruntowe pompy ciepła są bardziej wydajne, a dzięki temu ich koszty eksploatacyjne są niższe niż w przypadku powietrznych pomp ciepła (te z kolei charakteryzują się łatwiejszym i mniej kosztownym montażem). Ogromną zaletą jest także pełen automatyzm działania tych urządzeń.

Wiele osób planujących budowę domu staje przed wyborem, czy lepiej wybrać piec zasilany energią elektryczną czy zdecydować się na pompę ciepła. Z pewnością to drugie rozwiązanie będzie korzystniejsze w aspekcie długofalowym.

Koszt inwestycji w pompę ciepła jest niemały – dla średniej wielkości budynku to ok. 50 000 zł, a jeśli chcemy dodatkowo zasilać dom prądem z paneli fotowoltaicznych, koszty montażu mogą wzrosnąć nawet do ponad 100 000 zł.

Zakup pompy ciepła powinien nam się zwrócić po 9-13 latach i jest to korzystne, ponieważ żywotność takich urządzeń szacuje się na 20-25 lat. Co więcej, na zakup pomp ciepła możemy otrzymać dofinansowanie. W ostatecznym rozrachunku to chyba najtańsze ogrzewanie domu.

Pompa ciepła w piwnicy

Tanie ogrzewanie domu paliwem stałym – czy to możliwe?

Ogrzewanie domu za pomocą paliw stałych jest względnie tanie, ale wiąże się z licznymi uciążliwościami, takimi jak konieczność magazynowania opału, emisja dymu, pracochłonność czy też stały nadzór nad funkcjonowaniem pieca.

Węgiel kamienny

Węgiel to jeden z tych surowców, w przypadku których najtrudniej przewidzieć koszty ogrzewania. W 2022 r. nastąpił prawdziwy szok cenowy – węgiel podrożał nawet o 400% w stosunku do roku 2021 (z ok. 900 zł do ponad 3 500 zł za tonę).

W ciągu ostatniego roku ceny węgla spadły, jednak nadal są one wyższe niż przed wybuchem wojny w Ukrainie. W czerwcu 2023 r. wynoszą ok. 1600 zł za tonę (bez uwzględnienia kosztów transportu), mogą być zróżnicowane w zależności od regionu Polski.

To, ile węgla będziemy potrzebowali na sezon grzewczy, zależy przede wszystkim od rodzaju kotła oraz stopnia narażenia budynku na straty ciepła (stare, nieocieplone domy będą miały bez porównania wyższe zużycie węgla, niż to jest w przypadku nowoczesnego domu).

Ekogroszek

W przypadku tego rodzaju opału sytuacja przedstawia się podobnie jak z węglem. Obecnie ekogroszek można już kupić poniżej 2000 zł za tonę, podczas gdy pod koniec 2022 r. kosztował niemal 4000 zł. Ceny są zróżnicowane w zależności od dostawcy, formy dostawy, jakości materiału opałowego itp.

Choć z reguły ekogroszek jest droższy od węgla, to jego wykorzystanie może być opłacalne, ponieważ ma wyższą efektywność energetyczną. W przypadku domu o powierzchni 150 m² zużycie tego paliwa w ciągu sezonu to średnio od 2,5 do 5 t. Bardzo dużo zależy jednak od rodzaju budynku, pieca czy też jakości danego ekogroszku.

Pellet

Cena pelletu to obecnie ok. 1 700 zł za tonę, jednak w ubiegłym roku zaliczyła ona ogromne wzrosty. Średnie zużycie tego paliwa w domu o powierzchni 150 m² w ciągu jednego sezonu grzewczego wynosi ok. 2-5 t, ale może być równie zróżnicowane, jak w przypadku węgla czy ekogroszku.

Drewno opałowe

Ceny drewna różnią się w zależności od jego gatunku, ale ostatnio wynoszą od ok. 200 do ok. 500 zł za zł/m³. Zapotrzebowanie na to paliwo w ciągu sezonu grzewczego będzie zależało w dużej mierze od jego kaloryczności. Przykładowo, jeśli zdecydujemy się na popularne drewno dębowe, które ma wysoką wartość opałową, to do ogrzania domu o powierzchni 150 m² będziemy potrzebowali ok. 15 m³ na sezon grzewczy.

Średnie roczne koszty ogrzewania domu w 2023 r.

Roczne zapotrzebowanie domu na energię użytkową może być mocno zróżnicowane i zależy przede wszystkim od jego właściwości termoizolacyjnych. Średnie wartości to:

• 170-200 kWh/m2 (stare, nieocieplone budynki);
• 140-160 kWh/m2 (stare, ale ocieplone budynki);
• 80-120 kWh/m2 (domy wybudowane w latach 2002-2014);
• 50-70 kWh/m2 (domy wybudowane po 2014 r.);
• 10-15 kWh/m2 (nowoczesne domy pasywne).

Poniżej prezentujemy uśredniony roczny koszt ogrzewania domu różnymi rodzajami instalacji grzewczych (na podstawie cen z 2023 r.). Przyjęto, że powierzchnia budynku wynosi 150 m², a roczne zapotrzebowanie na ciepło to 100 kWh/m².

Uwaga! W wyliczeniach nie uwzględniono żadnych dopłat, które można uzyskać do wybranych kosztów ogrzewania domu (np. pompy ciepła).

• gaz ziemny – ok. 5 400 zł;
• olej opałowy – ok. 9 750 zł;
• węgiel – od ok. 4 000 do ok. 8 500 zł;
• ekogroszek – od ok. 5 000 zł do ok. 10 000 zł;
• pellet – od ok. 3 500 do ok. 8 500 zł;
• drewno opałowe – od ok. 3 000 zł do ok. 7 500 zł;
• ogrzewanie elektryczne – ok. 15 000 zł;
• pompa ciepła powietrzna – ok. 5 500 zł;
• pompa ciepła powietrzna z fotowoltaiką – ok. 2 650 zł;
• pompa ciepła gruntowa – ok. 4 150 zł;
• pompa ciepła gruntowa z fotowoltaiką – ok. 2 000 zł.

W jaki sposób zaoszczędzić na ogrzewaniu domu?

Wybór odpowiedniego rodzaju centralnego ogrzewania to nie wszystko. Nawet jeśli wybraliśmy niezbyt tanie ogrzewanie elektryczne albo wprowadziliśmy się do domu, w którym wdrożono mało ekonomiczne rozwiązania, a wymiana kotła jest niemożliwa, to jeszcze nic straconego.

Koszt ogrzewania domu w większości przypadków można zmniejszyć, niezależnie od rodzaju źródła ciepła. Rzecz jasna, nie chodzi o to, by zimą marznąć. Czasami wystarczy po prostu ograniczyć straty ciepła – bardziej efektywne ogrzewanie domu w dłuższej perspektywie przekłada się na jego mniejsze koszty. Oto kilka sposobów na to, jak czuć się komfortowo w mieszkaniu w sezonie grzewczym, nie wydając na to zbyt wielu pieniędzy:

Wyreguluj i uszczelnij stare okna

Duże nieszczelności w obrębie okien sprawiają, że do wnętrza domu wdzierają się nieprzyjemne podmuchy zimnego powietrza. Oczywiście, pewna wentylacja jest wskazana, ale jeśli pomieszczenia szybko się wychładzają, wskazane jest uszczelnienie okien, ewentualnie ich wymiana na nowe, o niskiej przenikalności cieplnej. Nawet nowoczesne okna mogą być źle wyregulowane, co powoduje szybkie wychładzanie się pomieszczeń – sprawdź to przed nadejściem zimy!

Wykorzystuj naturalne ogrzewanie domu

Zastanawiając się, czym najtaniej ogrzewać dom, czasami zapominamy, że da się podnieść temperaturę w pomieszczeniu bez ponoszenia żadnych kosztów ogrzewania. Jak to możliwe? Jeżeli dzień jest słoneczny, nie zasłaniaj okien, ale postaraj się, by promienie słoneczne wpadały przez nie w jak największej ilości. To ważne, bo słońce nieraz mocno świeci nawet zimą!

Oczywiście, zwykle nie da się tego osiągnąć w całym domu – okna od strony północnej czy różne przeszkody na zewnątrz budynku mogą skutecznie blokować dostęp słońca do niektórych pomieszczeń.

Pamiętaj, by na noc zasłaniać okna – roleta czy żaluzja sprawi, że straty ciepła uchodzącego przez wychłodzone szyby będą mniejsze. Temperaturę w kuchni można też podnieść, gotując w niej posiłki – możemy wówczas przykręcić ogrzewanie.

Zaopatrz się w folię izolacyjną za grzejnikiem

Kupno specjalnej folii izolacyjnej nie wiąże się z dużym wydatkiem, a ma ogromne znaczenie dla utrzymania odpowiedniej temperatury panującej w domu. Jej działanie polega na tym, że ciepło wytwarzane przez kaloryfer ulega odbiciu od jej powierzchni i jest kierowane do wnętrza pomieszczenia.

Dbaj o grzejniki

Zapowietrzony grzejnik nagrzewa się nierównomiernie, przez co nie osiąga odpowiedniej wydajności. Skutek jest taki, że do uzyskania w pomieszczeniu komfortu termicznego potrzebujemy dłuższego czasu grzania na pełnej mocy, a to wpływa na większe koszty ogrzewania domu.

Nie zastawiaj także kaloryferów żadnymi przedmiotami, np. meblami, aby ciepło mogło się bez przeszkód rozchodzić po wnętrzu. Unikaj popularnych dawniej drewnianych osłon oraz suszenia na grzejnikach prania, co może je wychładzać. Dbaj o ich czystość – kaloryfery oblepione kurzem grzeją mniej wydajnie!

Odpowietrzanie grzejnika

Unikaj nadmiernego ogrzewania domu

Na ogół człowiek najlepiej czuje się w pomieszczeniach, w których temperatura utrzymuje się w granicach 20-21° C. Zaleca się, by na noc była ona jeszcze niższa i wynosiła od 16 do 19°C. Wiele osób lubi mieć zimą 25° C i chodzić po mieszkaniu w koszulce z krótkim rękawem, ale jeśli zależy nam na oszczędzaniu, może lepiej przykręcić nieco ogrzewanie i założyć sweter? Zmniejszaj moc grzania także wtedy, gdy wychodzisz z domu i kiedy wietrzysz pomieszczenia.

Zainwestuj w ogrzewanie podłogowe

Podłogówka może być znakomitym wsparciem dla systemu centralnego ogrzewania, a jednocześnie odpowiedzią na pytanie, jak tanio ogrzać dom. Inaczej niż w przypadku tradycyjnego grzejnika, który działa punktowo, ogrzewanie podłogowe zapewnia oddawanie ciepła przez dużą powierzchnię.

Nagrzaniu ulega cała podłoga, dzięki czemu przy niższej temperaturze ogrzewania osiągniemy taki sam efekt, jak w przypadku grzejnika ustawionego na wyższą temperaturę. W konsekwencji zmniejszą się koszty ogrzewania domu, a więc taka inwestycja powinna się opłacić.

Zakładania ogrzewanie podłogowego

Postaw na rekuperację

Rekuperacja to proces, który zapewnia nam wentylację mechaniczną z jednoczesnym odzyskiwaniem ciepła. Zużyte powietrze wymieniane jest na świeże całkowicie bez strat energii, a przy okazji także oczyszczane z alergenów, kurzu, pyłów i innych zanieczyszczeń. Instalacja z glikolowym gruntowym wymiennikiem ciepła pozwala w zimie ogrzać powietrze zasysane z dworu.

Wykonaj termomodernizację domu

Takie działanie będzie oczywiście kosztowne i na ogół wymagające przeprowadzenia generalnego remontu. Pozwala na duże oszczędności dzięki zminimalizowaniu strat ciepła, jednak biorąc pod uwagę, ile za nie zapłacimy, nie zawsze będzie to opłacalne. Zawsze należy zrobić sobie rachunek korzyści i strat.

Działania termomodernizacyjne najczęściej polegają na:

1. wymianie okien i drzwi (największe straty ciepła powodują te stare, wypaczone i wykonane z drewna, to nawet 35% ciepła uchodzącego z domu!);
2. izolacji dachu, stropodachu i ścian domu styropianem lub wełną mineralną;
3. zamontowaniu automatycznych układów, które sterują faktycznym zapotrzebowaniem budynku na ciepło;
4. wymianie starych, mało efektywnych modeli grzejników na nowoczesne;
5. zmianie źródła ciepła w domu, np. wymianie starego pieca węglowego na kocioł gazowy czy też wykorzystaniu paneli fotowoltaicznych, aby przynajmniej częściowo pokryć zapotrzebowanie domowników na ciepłą wodę.

Jak i czym najtaniej ogrzać dom? Podsumowanie

Niezależnie, czy jesteś na etapie planowania budowy domu czy planujesz generalny remont, warto wiedzieć, czym najtaniej ogrzać dom. Zdecydowanie prym wiodą tutaj pompy ciepła, choć ekonomiczne będzie także wykorzystanie kotłów na gaz. Piece na paliwo stałe mogą być tanie w użytkowaniu, jednak ich obsługa bywa kłopotliwa.

Największe wydatki będą musieli ponieść właściciele instalacji na prąd (koszty można jednak zmniejszyć – najtańsze ogrzewanie elektryczne uzyskamy w połączeniu z kolektorami słonecznymi, z których będzie pochodziła energia zasilająca piec) oraz na olej opałowy.

Nie zapominajmy, że do kosztów ogrzewania zaliczają się zarówno koszty eksploatacyjne, jak i samego zakupu oraz montażu instalacji grzewczej. W obniżeniu kosztów wyposażenia domu w źródło ciepła mogą nam pomóc dofinansowania.

Jeśli nie planujesz wymiany centralnego ogrzewania na bardziej efektywne energetycznie, możesz obniżyć swoje wydatki w sezonie grzewczym, ograniczając straty ciepła lub inwestując w wydajne systemy dogrzewania pomieszczeń.

Autor

Maria