Jak zabezpieczyć oczko wodne przed zimą?

Mróz nie sprzyja rybom ani niektórym instalacjom pozostawionym w zbiorniku na zimę. Z tego artykułu dowiesz się, jak powinno wyglądać odpowiednie zabezpieczenie oczka wodnego przed nadejściem niskich temperatur. Czy rośliny mogą przezimować w stawie? Jak zapobiegać powstawaniu tafli lodu na powierzchni wody? Czy jesienią koniecznie trzeba oczyścić oczko wodne? Postaramy się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania.

Dlaczego odpowiednie zabezpieczenie oczka wodnego jest tak ważne?

Zamarzanie tafli wody jest niebezpieczne dla ryb i innych organizmów wodnych, które potrzebują tlenu. Warstwa lodu uniemożliwia dostęp tlenu do wody, przez co ryby mogą się po prostu podusić. Z tego powodu ważne jest regularne wybijanie przerębli lub stosowanie technologii zapobiegających zamarzaniu wody. Przed nadejściem zimy należy też zabezpieczyć rośliny wodne, które są wrażliwe na niskie temperatury.

Niezwykle ważne jest usunięcie z oczka wodnego martwych części roślin i innych zanieczyszczeń. Rozkładając się, mogłyby one zatruć wodę toksynami, takimi jak amoniak czy siarkowodór. Są one bardzo szkodliwe dla zwierząt i roślin wodnych.

• Nowoczesne oczko wodne w ogrodzie - jak je stworzyć?

W przypadku oczek wodnych z fontannami czy innymi instalacjami zwiększającymi estetykę stawu, konieczne jest zabezpieczenie takich urządzeń. Zimowe warunki mogłyby je bezpowrotnie uszkodzić, a to wiązałoby się z koniecznością kosztownych napraw w przyszłości lub nawet z wymianą instalacji przed kolejnym sezonem. Wyjątkiem są urządzenia, które nadają się do pozostawienia w oczku na zimowe miesiące, a nawet służą do utrzymania odpowiedniej temperatury wody.

Jak przygotować oczko wodne do zimy?

Czyszczenie oczka wodnego

Przed nadejściem zimy należy usunąć z wody resztki materii organicznej, np. opadłe liście czy fragmenty roślin wodnych. Zanieczyszczenia unoszące się na powierzchni wody można zebrać za pomocą specjalnych siatek na teleskopowym trzonku. Bardziej problematyczne jest oczyszczenie głębszych warstw wody i dna oczka wodnego. Jeśli zbiornik jest niewielki, to możemy użyć grabi, aby sięgnąć aż do dna, a także oczyścić okolice brzegów.

Z pomocą przychodzą nam też różnego rodzaju nowoczesne technologie. Skimmer do wody to urządzenie, które zbiera liście, gałęzie i inne zanieczyszczenia z powierzchni wody. Jest szczególnie przydatne w większych oczkach wodnych, gdzie ręczne zbieranie resztek organicznych może być czasochłonne.

Z kolei specjalny odkurzacz do oczek wodnych przydaje się w przypadku, gdy liście i zanieczyszczenia opadną na dno. Tego typu urządzenie pozwala na efektywne usunięcie nagromadzonych osadów, mułu i resztek roślinnych. Odkurzacz do oczka wodnego działa na podobnej zasadzie jak odkurzacz do basenu, zbierając zanieczyszczenia i filtrując wodę. Niektóre pompy do oczek wodnych również mają wbudowaną funkcję oczyszczania wody. Jeżeli w oczku wodnym stosowane są filtry, one również powinny zostać wyczyszczone przed zimą.

Alternatywę dla mechanicznych metod oczyszczania wody (lub ich uzupełnienie) stanowią preparaty biologiczne. Zawierają one mikroorganizmy, które wspomagają naturalne procesy rozkładu resztek organicznych w oczku wodnym.

Zadbane oczko wodne w ogrodzie

Czy z oczka wodnego trzeba wypompować wodę na zimę?

Z reguły nie jest to konieczne, zwłaszcza w przypadku większych zbiorników. Jeżeli w oczku wodnym hodujemy rybki, to całkowite wypompowanie wody jest oczywiście niemożliwe. Należy wówczas zapobiegać zamarzaniu tafli. Dobrym pomysłem może się okazać obniżenie poziomu wody, aby zminimalizować ryzyko całkowitego zamarznięcia powierzchni. Upewnijmy się tylko, że nie spuściliśmy zbyt dużo wody. Aby ryby miały dostęp do tlenu, oczko wodne musi mieć co najmniej 80-100 cm głębokości.

Obniżenie poziomu wody przed zimą ma znaczenie także z punktu widzenia ochrony folii czy innych elementów konstrukcji oczka przed uszkodzeniem. Zamarzająca woda może wywierać dużą siłę na ścianki zbiornika lub na folię, którą wyłożone są brzegi. Jeśli poziom wody jest zbyt wysoki, może to prowadzić do uszkodzeń, rozciągania folii, a nawet pęknięć w konstrukcji.

Skontrolowanie jakości wody w oczku

Zanim nadejdzie okres zimowy, warto sprawdzić parametry wody, takie jak pH, poziom amoniaku, azotanów i fosforanów. Jeśli okaże się, że poziom zanieczyszczeń jest wysoki, warto wykonać częściową wymianę wody. Zbyt niskie lub zbyt wysokie pH wymaga wyregulowania, np. za pomocą specjalnych preparatów typu pH plus i pH minus.

Zabezpieczenie roślin wodnych przed zimą

Nie wszystkie rośliny rosnące w oczku wodnym mogą spędzić w nim zimę. Gatunki wrażliwe na mróz to m.in. różne rośliny tropikalne, takie jak lotos, bakopa drobnolistna czy niektóre róże wodne. Należy wyjąć je ze zbiornika, umieścić w pojemnikach z wilgotnym podłożem (torfem, ziemią ogrodową lub piaskiem) i umieścić w chłodnych pomieszczeniach na okres zimowy.

Idealna temperatura to około 4-8°C (np. piwnica, garaż). Ważne, aby w pomieszczeniu było wilgotno, ale nie za mokro. Korzenie cały czas powinny być lekko wilgotne. Rośliny o większych korzeniach, takie jak grzybienie, warto umieścić w płaskich pojemnikach.

Rośliny, które na okres zimowy pozostają w oczku, należy przyciąć, ale nie wyciągać z wody, ponieważ pełnią one ważną rolę w stabilizowaniu ekosystemu. Rośliny rosnące w strefie brzegowej oczka wodnego również warto przyciąć, usuwając wszelkie martwe lub uschnięte fragmenty. Zmniejszy to ryzyko rozkładu i gnicia, a tym samym zanieczyszczenia wody.

Wiele roślin wodnych jest w stanie przetrwać nawet najsurowszą zimę, jeśli zostały umieszczone na odpowiedniej głębokości, gdzie nie grozi im zamarznięcie wody. Takie gatunki jak lilie wodne, tatarak, łodyga pływająca czy rdestnica mogą przed zimą zostać przeniesione bliżej dna zbiornika.

Zobacz: Jakie rośliny do oczka wodnego?

Zabezpieczenie urządzeń znajdujących się w oczku wodnym

Wiele urządzeń wykorzystywanych w oczkach wodnych, takich jak fontanny i niektóre filtry, nie radzi sobie zbyt dobrze z zimowymi warunkami. Po zakończeniu sezonu należy je wyłączyć i porządnie oczyścić (dotyczy to zwłaszcza elementów filtrujących, w których gromadzą się różnego rodzaju zanieczyszczenia). Przez cały okres zimowy powinny być przechowywane w suchym i ciepłym miejscu. Wyjątkiem są urządzenia, których ryby potrzebują do przetrwania zimnych miesięcy w oczku, np. pompy grzewcze, napowietrzacze czy grzałki. Przy ich zakupie należy się upewnić, że mogą być stosowane w warunkach zimowych.

Ochrona wody w oczku wodnym przed zamarznięciem

Pompy powietrza i napowietrzacze – skuteczny sposób zabezpieczania oczka wodnego przed ujemną temperaturą

Dla przetrwania ryb i innych organizmów wodnych w sezonie zimowym istotne jest utrzymanie odpowiedniego poziomu tlenu. W tym celu należy zapobiegać zamarzaniu powierzchni oczka. Można regularnie kruszyć taflę lodu i wyrębywać przeręble, jednak pewniejszą metodą jest zastosowanie specjalnych urządzeń wymuszających ruch wody.

Najczęściej wykorzystuje się pompy powietrza. Wydmuchują one strumień powietrza, który przemieszcza się przez specjalne wężyki lub rurki, a następnie jest kierowany do dysz napowietrzających wodę. Często przybierają one postać tzw. kamieni napowietrzających, imitujących wygląd naturalnych kamieni, dzięki czemu estetyka oczka wodnego nie zostaje zaburzona. Powietrze dostaje się do wody, co prowadzi do jej delikatnego mieszania, poprawiając rozpuszczalność tlenu i tym samym pomagając w utrzymaniu zdrowego oczka wodnego.

Pompy napowietrzające do oczek wodnych są zazwyczaj stosunkowo ciche i energooszczędne, a ich wielkość i moc należy dobrać do wielkości oczka wodnego oraz liczby ryb w zbiorniku. Do małych oczek zwykle wystarczy napowietrzacz, który działa na podobnej zasadzie jak pompa powietrza, jednak jest od niej mniej wydajny.

Oczko wodne wyłożone folią

Czy balony powietrzne pomogą zabezpieczyć oczko wodne przed zamarznięciem?

Jeszcze innym rozwiązaniem są balony powietrzne, najczęściej wypełnione powietrzem lub helem. Unosząc się na powierzchni oczka, wytwarzają one małe bąbelki powietrza, które wędrują ku górze. Bąbelki powodują delikatny ruch wody. Nawet jeśli na powierzchni powstaje cienka warstwa lodu, to ten ruch uniemożliwia całkowite zamarznięcie oczka, bo ciepło jest rozprowadzane równomiernie (trudniej jest osiągnąć temperaturę zamarzania w całej objętości wody). W ten sposób balon powietrzny przydaje się do zabezpieczania oczka wodnego przed zamarzaniem i przyczynia się do utrzymania zdrowego ekosystemu.

Balony powietrzne można umieścić na powierzchni oczka wodnego na stałe lub okresowo napełniać je powietrzem, zwłaszcza przed nadejściem mrozu. Warto kontrolować ich stan, ponieważ z upływem czasu i w zależności od pogody balony mogą stracić część powietrza. Utrzymanie zdrowego ekosystemu w oczku wodnym będzie wymagało ich ponownego nadmuchania. Na ogół konieczne jest także zabezpieczenie balonów przed uniesieniem się ponad taflę stawu (dotyczy to zwłaszcza balonów wypełnionych helem) za pomocą linek.

Balony powietrzne to jeden z tańszych sposobów zabezpieczania oczka wodnego przed niską temperaturą, jednak są one przeznaczone raczej do niewielkich zbiorników. Im większe oczko, tym więcej balonów potrzeba, aby zapewnić odpowiednie napowietrzenie wody. W dużych stawach bardziej opłacalne może się więc okazać wykorzystanie pompy napowietrzającej.

Czy do zabezpieczania oczka wodnego przed spadkiem temperatury można użyć urządzeń ogrzewających wodę?

Tak, jest to bardzo efektywne zabezpieczenie całego ekosystemu przed ujemną temperaturą. Grzałki, pompy grzewcze czy podgrzewacze powierzchniowe są przy tym całkowicie bezpieczne dla ryb w oczku wodnym.

Grzałka podgrzewa wodę w określonym obszarze, co pomaga utrzymać temperaturę powyżej punktu zamarzania, zapobiegając powstawaniu lodu na powierzchni oczka wodnego. Dostępne są modele o różnej mocy, którą należy dobrać do wielkości oczka wodnego, aby umożliwić efektywną wymianę gazową między wodą a powietrzem.

Z kolei pompy grzewcze to urządzenia, które nie tylko napowietrzają wodę, ale również podgrzewają ją. Dzięki temu mogą one jednocześnie zabezpieczyć oczko wodne przed zamarzaniem i poprawić jakość wody.

Podgrzewacze powierzchniowe działają nieco inaczej – podgrzewają jedynie górną warstwę wody w oczku wodnym. Zapobiega to powstawaniu lodu na powierzchni zbiornika i tym samym umożliwia przetrwanie zimy rybom, roślinom wodnym i innym organizmom żyjącym w oczku.

Oczko wodne w bujną roślinnością

Czy można zabezpieczyć oczko wodne przed zamarzaniem za pomocą folii?

Przykrycie oczka wodnego za pomocą folii raczej nie jest dobrym pomysłem. Szczelne pokrycie tafli będzie miało negatywny wpływ na ekosystem w zbiorniku. Folia, podobnie jak tafla lodu, uniemożliwia wymianę gazową, a tym samym zaburza jego prawidłowe funkcjonowanie. Takie zabezpieczenie może się sprawdzić, o ile w oczku nie ma ryb ani innych organizmów wodnych, na których przetrwaniu nam zależy.

Nie oznacza to, że przykrywanie oczka czymkolwiek jest złym pomysłem. Warto przykryć taflę siatką o drobnych oczkach, która chroni przed wieloma zanieczyszczeniami i intensywnymi opadami śniegu, nie zaburzając przy tym wymiany gazowej.

Jak zabezpieczyć oczko wodne przed nadejściem zimy? Podsumowanie

Zbyt niska temperatura wody zagraża rybom i części roślin rosnących w oczku wodnym. Tafla lodu tworząca się na powierzchni zbiornika nie pozwala na efektywną wymianę gazową, przez co ryby mają zbyt mało tlenu. Z tego powodu wraz z nadejściem jesieni należy zatroszczyć się o stan oczka wodnego – zadbać o czystość wody i o zabezpieczenie zbiornika przed zamarznięciem.

Wśród skutecznych sposobów przygotowania oczka wodnego na spadek temperatury wyróżnić należy pompy powietrza, napowietrzacze, balony powietrzne, grzałki do wody, pompy grzewcze oraz podgrzewacze powierzchniowe. Odpowiednie przygotowanie oczka wodnego na zimowe miesiące polega także na odłączeniu urządzeń, które nie będą potrzebne i przechowaniu ich do wiosny w suchym i ciepłym miejscu.

Poza tym należy pamiętać, że niektóre rośliny wodne nie są odporne na mróz. Zanim temperatura wody za bardzo spadnie, konieczne jest przeniesienie ich na dno oczka lub przesadzenie do pojemników, które następnie zostaną umieszczone w chłodnych pomieszczeniach.

Autor

Maria