Męczennica błękitna — pielęgnacja i uprawa
Kwitnące rośliny doniczkowe to coraz częstszy wybór wśród specjalistów z dziedziny aranżacji wnętrz. Pozwalają wprowadzić do pomieszczenia odrobinę życia, zachwycając różnorodnymi barwami i kształtem delikatnych kwiatów. Jednym z gatunków roślin kwitnących, nadających się do uprawy w domu, jest męczennica błękitna (łac. passiflora caerulea).
Poznaj tę zachwycającą roślinę ozdobną, której wielkie kwiaty imponują kolorami i zdobią wnętrze przez całe lato. Dowiedz się, jakie warunki jej zapewnić, by passiflora błękitna odwdzięczyła się intensywnym wzrostem i niecodziennym kształtem kwiatów.
Spis treści
Kwiat męki pańskiej — charakterystyka
Męczennica błękitna (Kwiat męki pańskiej, Męczennica zwyczajna, Męczennica modra, Passiflora błękitna, Passiflora caerulea) to pnącze, pochodzące z obszarów Ameryki Środkowej i Południowej. Należy do rodziny męczennicowatych (Passifloraceae). Roślina ta wyróżnia się intensywnym tempem wzrostu, wypuszczając pędy, które, w środowisku naturalnym, mogą osiągać nawet do 10 m długości, a jej jadalne owoce zachwycają słodkim smakiem i soczystym miąższem.
W warunkach domowych męczennica błękitna uprawiana jest w doniczce, w szklarniach i oranżeriach. Wówczas osiąga długość do 500 cm, przy maksymalnej szerokości 50 cm.
Kwiat męki pańskiej
Po raz pierwszy męczennica błękitna została odkryta przez hiszpańskich konkwistadorów. Misjonarze szybko zaczęli doszukiwać się w nietypowych pnączach symboli męki pańskiej. Głównie za sprawą promienistego przykoronka, który swym wyglądem przypomina koronę cierniową. Pręciki kwiatu przywodziły na myśl rany, zadane podczas ukrzyżowania, z kolei znamiona słupka z gwoździami, którymi Jezus został przybity do krzyża.
Postępujące obserwacje misjonarzy sprawiły, że z czasem dla niemal każdego anatomicznego szczegółu rośliny, zaczęto przypisywać symbolikę religijną. Symbolika ta widoczna jest również w nazwie kwiatu — Passiflora — pochodząca od łacińskich słów passio — cierpienie oraz flos — kwiat.
Historia wskazuje, że religijne analogie pomogły szerzyć nową wiarę wśród rdzennych mieszkańców Ameryki Środkowej.
Oryginalne kwiaty passiflory
Tym, co sprawia, że coraz więcej osób decyduje się na uprawę passiflory w domu, są jej imponujące kwiaty. Delikatne płatki kwiatów wyrastają z mocno rozwiniętego dna kwiatowego, tworząc zachwycający pięcioprzedziałowy kielich, pięciodziałową koronę i trójokółowy przykoronek, który jest dłuższy od płatków korony. Kwiat w centralnej części wypuszcza słupek ze znamieniem podzielonym na trzy części, który okala pięć pręcików.
W zależności od gatunku passiflory, kwiaty mogą przybierać różne barwy, od delikatnych bieli i jasnych różów, aż po intensywne niebieskości i fiolety, które stanowią prawdziwą ozdobę domu.
Passiflora błękitna — wymagania uprawowe
Decydując się na uprawę męczennicy błękitnej w domu lub ogrodzie, należy zadbać, o zapewnienie jej odpowiednich warunków. Uprawa gruntowa wymaga zapewnienia odpowiedniego rozmieszczenia, w rozstawie 20 – 40 cm. Optymalny termin sadzenia rośliny to przełom marca i kwietnia.
Jednak niezależnie, czy błękitna passiflora uprawiana jest w ogrodzie, czy w domu, każdorazowo należy jej zapewnić odpowiednie warunki glebowe i właściwe stanowisko. Aby w okresie kwitnienia móc podziwiać delikatne pąki kwiatowe, należy zapewnić roślinie glebę przepuszczalną, lekko wilgotną i żyzną o odczynie lekko kwaśnym. Najintensywniejszy wzrost zauważalny jest przy zapewnieniu roślinie stanowiska jasnego, z dostępem do promieni słonecznych.
Jako roślina ciepłolubna, błękitna passiflora źle znosi ujemne temperatury, które utrzymują się w Polsce zimą. W okresie spoczynku zaleca się zimowanie rośliny w domu, w temperaturze do 10 stopni Celsjusza.
Jak uprawiać męczennicę w domu?
Męczennica to egzotyczne pnącze, przez co uprawa tych roślin w domu nie należy do najprostszych. Jednak, przy odrobinie uwagi, z pewnością odwdzięczy się zachwycającymi kwiatami.
W niewielkich sklepach ogrodniczych trudno znaleźć doniczkowe okazy passiflory. Znacznie łatwiej można kupić nasiona, jednak te zwykle słabiej kwitną. Dlatego, dla uzyskania jak najlepszych rezultatów, warto poszukać sprawdzonego, profesjonalnego sklepu, w którym bez trudu zakupisz już wstępnie wyhodowane sadzonki.
W samej uprawie passiflora nie jest szczególnie kłopotliwa. Roślinę najlepiej ustawić na stanowisku jasnym, na parapecie zachodniego lub wschodniego okna. Na balkonach i tarasach można ustawić kwiat w pełnym słońcu. Na stanowisku cienisnym lub w półcieniu męczennica będzie słabiej zakwitała, a ewentualne owoce będą mniejsze.
Jako roślina egzotyczna, passiflora preferuje ciepło. Jednak należy pamiętać o tym, by wcześniej przyzwyczaić pnącze do wysokiej temperatury. Wiosną, po okresie spoczynku należy ustawić roślinę w ciepłym miejscu, by wraz z przebiegiem hartowania, latem móc ustawić ją w pełnym słońcu. Z kolei zimą męczennica wymaga odpowiedniego zimowania. Wówczas należy zapewnić roślinie znacznie niższe temperatury, do ok. 15 stopni Celsjusza, przy równoczesnym utrzymaniu dużej dostępności do światła słonecznego, w przeciwnym wypadku jej pędy pozbędą się liści.
Męczennica jadalna — pielęgnacja
Aby passiflora mogła wzrastać w warunkach domowych, należy pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji. W środowisku naturalnym rośliny te wyrastają w wilgotnych lasach tropikalnych, dlatego podobnych warunków wymagają w uprawie domowej.
Chcąc zapewnić męczennicy jak najlepsze warunki wzrostu, należy zapewnić stały dostęp do światła i świeżego powietrza. Wiosną i latem, warto wystawić pnącze na balkon lub taras, by pobudzić dalsze rozkrzewianie się rośliny. Passiflora preferuje wysokie temperatury, nawet powyżej 21 stopni Celsjusza. Jednak wówczas należy zadbać o zapewnienie odpowiedniego poziomu wilgoci.
Podłoże, z którego wyrasta passiflora, powinno być stale wilgotne. Podlewanie należy dostosować do pojemności donicy, tak, by nie doprowadzić do zalegania wody, a przy tym utrzymać stale wilgotne podłoże. Latem warto zraszać liście nawet do dwóch razy dziennie — o poranku i późnym popołudniem, gdy słońce zacznie chylić się ku zachodowi. W okresie jesiennym należy zmniejszyć podaż wody, ograniczając zraszanie i podlewanie, doprowadzając w okresie od września do jesieni do niewielkiego przesuszenia ziemi.
Zarówno młode sadzonki, jak i dojrzałe okazy passiflory, wymagają intensywnego nawożenia. Jednak okazy uprawiane w doniczce wymagają zmniejszenia dawek, by nie doprowadzić do przepalenia korzeni. Ten rodzaj roślin najlepiej zasilać raz w tygodniu, stosując niewielkie dawki nawozu wieloskładnikowego, do roślin kwitnących. Alternatywnie można zastosować biohumus.
Dla uzyskania jak najlepszych warunków wzrostu należy zapewnić męczennicy odpowiednie podpory. Choć sadzonki dostępne w sklepach zwykle mają pędy otoczone na obręczy, to najlepsze efekty uzyskasz, puszczając je swobodnie, pozwalając, by wąsy czepne swobodnie owijały się wokół tyczek. Zaciskanie się wąsów czepnych wokół pędów może je osłabić, a w efekcie, doprowadzić do obumarcia.
Pod koniec okresu spoczynku, wczesną wiosną, należy przeprowadzić cięcie passiflory. Zaleca się, by pędy przycinać do wysokości szóstego węzła. Większe odmiany można przycinać wyżej, pobudzając w ten sposób męczennicę do intensywnego rozkrzewiania się, a także obfitego kwitnienia.
Z uwagi na to, że passiflora jest pnączem o intensywnym tempie wzrostu, należy pamiętać o regularnym przesadzaniu — najlepiej co wiosnę. Pnącze należy przesadzać do doniczki szerszej o 1-2 cm od poprzedniej, wymieniając całą ziemię. Dodatkowo, przed przesadzeniem, warto przyciąć pędy.
W przypadku starszych egzemplarzy wystarczy wymienić wyłącznie wierzchnią warstwę ziemi w doniczce, usuwając 2-3 cm starego podłoża.
Zimowanie męczennicy błękitnej
Passiflora jest rośliną, która wymaga odpowiedniego przygotowania do okresu spoczynku. Wraz z końcówką lata zaleca się, by rośliny uprawiane na zewnątrz przenieść do pomieszczenia, a następnie stopniowo obniżać temperaturę powietrza, aż do osiągnięcia maksymalnie 12 stopni Celsjusza. W tym okresie należy również stopniowo ograniczyć podlewanie, utrzymując wymagane minimum.
Rozmnażanie passiflory
W zależności od preferencji, rozmnażanie passiflory możliwe jest przez nasiona i sadzonki. Siew z nasion nie należy do szczególnie skomplikowanych, jednak roślina wyhodowana w ten sposób może się różnić od matecznika.
Siew z nasion jest możliwy przez cały rok, również latem. W przypadku nasion samodzielnie pobranych z owoców należy pamiętać, by nie przechowywać ich zbyt długo. Aby passiflora mogła wykiełkować, należy zapewnić jej odpowiednie warunki. Roślina kiełkuje wyłącznie w jasnych i ciepłych pomieszczeniach, gdzie temperatura wynosi co najmniej 20 stopni Celsjusza. Chcąc zyskać gwarancję skuteczności tej metody rozmnażania, w okresie od jesieni do wiosny warto przeprowadzić siew w miniszklarniach z dodatkowym oświetleniem.
Inną metodą rozmnażania jest ukorzenienie sadzonek pędowych lub wierzchołkowych. Najlepiej wybierać te półzdrewniałe. Ukorzenienie sadzonek pędowych należy przeprowadzać w okresie od kwietnia do sierpnia. Czas ten jest szczególnie ważny, ponieważ w dni pochmurne i chłodne sadzonki dłużej się ukorzeniają.
Groźne szkodniki
Choć kwiat męki pańskiej to roślina ozdobna wyróżniająca się wysoką odpornością na atak szkodników, to jak wszystkie inne rośliny, również może paść ofiarną niektórych gatunków. Wśród szkodników najczęściej atakujących to egzotyczne pnącze, wymienić można mszyce, mączliki i przędziorki.
Najpopularniejsze odmiany męczennicy błękitnej
Męczennica błękitna występuje w różnych odmianach, spośród których zdecydowanie największą popularnością cieszą się:
- Constance Elliott — białe kwiaty,
- Grandiflora — niebieskie kwiaty,
- Empress Eugene — fioletowe kwiaty.
Passiflora incarnata
Podobnie jak pozostałe odmiany, również męczennica cielista jest pnączem, które w naturalnych warunkach osiąga nawet do 10 m długości. W okresie kwitnienia zwraca uwagę pachnącymi, białymi lub łososioworóżowymi kwiatami.
Ten gatunek passiflory znalazł szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie. Wyciąg z ziela męczennicy wykazuje działanie przeciwlękowe, obniża poziom stresu, a także ułatwia zasypianie.
Passiflora mollissima
Inaczej męczennica bananowa w naturalnych warunkach dorasta do 7 m długości, a jej liście osiągają długość 15 cm. Największą ozdobę stanowią jednak kwiaty, które liczą sobie od 5 do 10 cm i przybierają barwę jasnego różu, swobodnie zwisając na długich szypułkach.
Owoce — jadalne, wydawane przez ten gatunek passiflory przypominają swym kształtem niewielkie banany.
Passiflora quadrangularis
Tym, co wyróżnia ten gatunek, są olbrzymie owoce, osiągające wagę nawet do 3 kg. W uprawie męczennica olbrzymia wykorzystywana jest głównie do zdobienia tarasów i pergoli. Jednak podobnie jak pozostałe gatunki, należy do roślin ciepłolubnych, dlatego zewnętrzna uprawa możliwa jest wyłącznie w okresie od wiosny do jesieni.
Passiflora edulis
Znana również pod nazwą męczennica jadalna wypuszcza zachwycające kwiaty o średnicy od 5 do 7 cm, które wyrastają pojedynczo w kątach liści. Owoce passiflory jadalnej, o soczystym miąższu, mogą osiągać nawet do 10 cm długości. Jednak, aby w naszych warunkach klimatycznych męczennica mogła wydać owoce, należy uprawiać ją w szklarniach.
