Rozmnażanie roślin doniczkowych – generatywne i wegetatywne

Zarówno generatywne, jak i wegetatywne rozmnażanie roślin doniczkowych, pozwala na samodzielną reprodukcję roślin przy niewielkim nakładzie finansowym. Czym różnią się od siebie oba sposoby? Sprawdź!

Na czym polega rozmnażanie wegetatywne roślin?

Rozmnażanie wegetatywne roślin to rozmnażanie bezpłciowe, które pozwala nam na pozyskanie w krótkim czasie dużej ilości sadzonek, a przeprowadza się je za pomocą różnych części rośliny matecznej. Dużą zaletą rozmnażania wegetatywnego jest fakt, iż można go zastosować nawet wtedy, gdy mamy do dyspozycji niewielką liczbę nasion lub gdy nie ma ich w ogóle. Podział roślin sprawdza się także, gdy nasiona wolno kiełkują i mamy do czynienia ze słabym wzrostem siewek. Rozmnażanie wegetatywne pozwala na szybkie uzyskanie dorosłych roślin i na skrócenie czasu uprawy. Chociaż daje mniejszą liczbę sadzonek, jest zwykle łatwa do przeprowadzenia i istnieje duże prawdopodobieństwo kwitnienia rośliny już w następnym roku. Co więcej, umożliwia zachowanie u nowych sadzonek typowych cech, jakie wykazuje roślina mateczna, a na których nam zależy.

Rozmnażanie wegetatywne roślin to metoda najczęściej wykorzystywana przez ogrodników, choć wyjątek stanowią tu kwiaty jednoroczne, kwiaty dwuletnie oraz warzywa, które pozyskuje się w większości poprzez wysiew nasion. To również najlepsza metoda rozmnażania roślin ozdobnych. Rozmnażanie wegetatywne roślin można przeprowadzać na kilka sposobów:

• Rozmnażanie kaktusów - co trzeba wiedzieć?

• Podział części podziemnej, na przykład kłącza. Wykopujemy roślinę z podłoża i oddzielamy część bryły korzeniowej, a następnie sadzimy ją w doniczce. To dobry sposób rozmnażania na przykład paproci. Podobnie postępujemy, mając do dyspozycji karpę dalii, którą wiosną po przechowywaniu należy rozdzielić nożem i posadzić do doniczki z torfem.
• Tworzenie sadzonek liściowych, pędowych lub korzeniowych (w zależności od tego, którą część roślin wykorzystamy do rozmnażania). Tego sposobu rozmnażania roślin możemy użyć na przykład w przypadku hortensji ogrodowej, wilczomlecza pięknego czy goździka. W przypadku roślin takich jak sępolia fiołkowa, sansewieria czy begonia królewska, sprawdzi się rozmnażanie wegetatywne z pędów liściowych, a z przegorzanu i bodziszka pozyskujemy sadzonki korzeniowe. Dobrym rozwiązaniem jest tu stosowanie ukorzeniaczy, które (jak sama nazwa wskazuje) sprawiają, że rośliny szybciej się ukorzeniają. Sadzonki pędowe z kolei można pozyskać na przykład z popularnej fuksji.
• Rozmnażanie wegetatywne roślin doniczkowych z sadzonek wierzchołkowych. Sadzonki wierzchołkowe pozyskuje się w prosty sposób z wierzchołka rośliny (w zależności od gatunku będą one miały długość 5-15 cm), a następnie ukorzenia. W ten sposób można rozmnażać na przykład dracenę, fuksję, wawrzyn, oleander czy cytrusy.
• Kolejnym sposobem wegetatywnego rozmnażania roślin jest rozmnażanie przez odkłady. Polega ona na przyginaniu pędów do podłoża i przysypywaniu ich glebą. Następnie odcinamy od reszty fragmenty roślin, które z czasem się ukorzeniły.
• Metodę odkładów powietrznych stosuje się na przykład u monstery i draceny, a także w przypadku magnolii i różaneczników. Część pędu nacinamy i obsypujemy ukorzeniaczem, a następnie owijamy. Odcina się tu część rośliny, która wytworzyła korzenie przybyszowe, ale nie została przygięta wcześniej do ziemi. Odkłady powietrzne stosuje się z powodzeniem w przypadku odmładzania danego okazu.

Z jakich roślin najczęściej pozyskuje się sadzonki do rozmnażania wegetatywnego?

Najłatwiejsze do pozyskania są sadzonki z kłączy (irysy, kosaćce, konwalie). Po podzieleniu kłączy każdy fragment powinien mieć co najmniej 1-2 liście, 2-3 pąki i kilka korzeni. Rośliny, z których również można w łatwy sposób pozyskać sadzonki, to byliny kępiaste z gęstymi korzeniami, takie jak floksy, funkie, liliowce czy astry. Wykopujemy kępę i rozrywamy ją na części, przy czym każda z nich powinna mieć 2-5 pędów lub liści i co najmniej kilka mocnych korzeni. Rozmnażanie wegetatywne z łatwością przeprowadzimy również w przypadku roślin rozłogowych, które tworzą rozłogi same domagające się usunięcia. Do roślin tych należą między innymi bodziszek rozłogowy i dąbrówka rozłogowa.

Do wegetatywnego rozmnażania roślin nadają się też gatunki ze zgrubiałymi organami podziemnymi, czyli cebulami. W grupie tej znajduje się większość kwiatów cebulowych, takich jak narcyzy, hiacynty, śnieżyce wiosenne, przebiśniegi czy tulipany. Po zakończeniu wegetacji i zasuszeniu liści wykopujemy z ziemi cebulę mateczną i oddzielamy od niej cebulki przybyszowe. Sadzimy je do gruntu jesienią, przy czym należy pamiętać, że pierwsze kwiaty pojawią się nie wcześniej niż po 2-3 latach. Jeśli chcemy mieć kwiaty już w następnym roku po posadzeniu, musimy kupić gotowe, duże cebule w sklepie ogrodniczym. Rozmnażanie wegetatywne można także przeprowadzić poprzez podział bulw. Bulwy pędowe pozyskujemy na przykład z begonii bulwiastej.

Na czym polega rozmnażanie roślin generatywne?

Rozmnażanie generatywne roślin to rozmnażanie płciowe, w którym wykorzystuje się nasiona. Taką metodą można rozmnażać wszystkie rośliny jednoroczne i dwuletnie, a także wiele bylin, krzewów czy drzew. Warto zaznaczyć, że jeśli chcemy, by nowa roślina dobrze się rozwijała i by była zdrowa, lepiej będzie wykorzystać do rozmnażania nasiona z roślin rosnących na miejscu lub chociaż z roślin, które rosły w podobnych warunkach. Generatywne rozmnażanie to prosta, a jednocześnie najbardziej wydajna metoda rozmnażania roślin. Z jednej (zwykle bardzo taniej) torebki nasion można uzyskać nawet kilkadziesiąt nowych roślin.

Jakie jeszcze zalety i jakie wady ma generatywne rozmnażanie roślin? Zobaczmy:

• Otrzymane z nasion okazy są zwykle zdrowe,
• Wysiewając rośliny z nasion, możemy uzyskać egzemplarze o nowych kombinacjach cech,
• Uzyskujemy niejednorodne, zróżnicowane okazy,
• Siew można przeprowadzać bezpośrednio do gruntu lub do pojemników pod przykryciem,
• Nowe pędy późno kwitną i owocują,
• W przypadku wielu gatunków trudno jest pozyskać wartościowe nasiona,
• Wiele gatunków roślin wysianych z nasion charakteryzuje się długim okresem spoczynku i kiełkowania.

Rozmnażanie generatywne roślin doniczkowych krok po kroku

W przypadku roślin doniczkowych najczęściej stosuje się rozmnażanie bezpłciowe wegetatywne (sadzonka jest łatwa do pozyskania), jednak wysiew nasion to również bardzo skuteczny sposób. Nasiona są łatwo dostępne w sklepach ogrodniczych, a przy tym są one tanie. Co więcej, wysiewając nasiona możemy zestawiać ze sobą różne gatunki (mając na uwadze termin ich wysiewania), zarówno w donicach, jak i na rabatach. Dzięki temu możemy stworzyć barwną kompozycję, pełną różnych form kwiatostanów. Jakie rośliny możemy wysiewać? Oto lista najbardziej popularnych kwiatów:

• Lobelia,
• Lewkonia,
• Portulaka,
• Werbena,
• Żeniszka,
• Cynia,
• Malwa,
• Bratek,
• Paprocie,
• Kaktusy,
• Palmy,
• Cytrusy,
• Awokado,
• Mango.

Jak wyglądają kolejne kroki w przypadku generatywnego rozmnażania roślin doniczkowych? Wysiewamy przygotowane nasiona do doniczki zawierającej przepuszczalne podłoże przeznaczone do wysiewów. Następnie przykrywamy szczelnie całość, by zapewnić kiełkującym roślinom wilgotne środowisko. Należy też utrzymać w nim odpowiednią temperaturę (biorąc pod uwagę wymagania gatunku). W momencie kiełkowania nasion ustawiamy rośliny w jasnym miejscu i codziennie uchylamy przykrycie, by uniknąć gromadzenia się pary wodnej. Po upływie kilku dni, gdy siewki nieco podrosną, można zdjąć pokrywę. W kolejnym kroku, gdy siewki będą miały dwie pary liści, pikujemy je do większego pojemnika. Nowe pędy powinny w nich przebywać kilka tygodni. Na koniec, wyrośnięte rośliny przesadzamy do małych doniczek.

Kiedy najlepiej przeprowadzać rozmnażanie roślin?

Rozmnażając rośliny (zarówno wegetatywnie, jak i generatywnie), zawsze musimy brać pod uwagę termin odpowiedni dla danego gatunku. Byliny kwitnące wiosną i wczesnym latem dzielimy wczesną jesienią, natomiast rośliny kwitnące późnym latem i jesienią dzielimy na wiosnę (aster, tawułka, rudbekia). Dla kosaćców najlepszym terminem będzie okres obejmujący około sześć tygodni po kwitnieniu, a odpowiedni termin dla piwonii to czas pomiędzy 10. sierpnia a 10. września. Najlepsze warunki do wzrostu dla roślin doniczkowych takich jak paprocie i bilbergie to początek marca.

Kiedy wysiewać rośliny z nasion?

• Nasiona heliotropu wysiewamy w styczniu,
• Nasiona werbeny, portulaki, żeniszka i petunii wysiewamy najczęściej na początku lutego.
• Nasiona begonii stale kwitnącej wysiewamy od stycznia do połowy lutego,
• Nasiona pokrzywki brazylijskiej można wysiewać o każdej porze roku,
• Nasiona portulaki wielokwiatowej wysiewamy w marcu,
• Nasiona groszku pachnącego, nasturcji, aksamitek i lewkonii wysiewamy w połowie marca,
• Nasiona chabra bławatka wysiewamy w marcu.

Rozmnażanie wegetatywne drzew i krzewów

Rozmnażanie wegetatywne drzew i krzewów zasługuje na szczególną uwagę i dokładniejsze omówienie. Jeśli chcemy rozmnażać drzewa owocowe, musimy zastosować szczepienie albo okulizację. Oba zabiegi wymagają jednak nie tylko doświadczenia, ale też specjalistycznego sprzętu (okulizak, materiał do obwiązania roślin, maść sadownicza do posmarowania połączeń i nacięć pędów). Wegetatywny sposób rozmnażania roślin wygląda nieco inaczej w przypadku drzew i krzewów niż u bylin. Niektóre gatunki można co prawda rozmnażać poprzez podział dorosłych okazów (tawuła japońska), ale najczęściej wykorzystuje się w tym celu:

• Odrosty korzeniowe, które stanowią młode, całkowicie ukształtowane sadzonki oddzielone od korzeni matecznych (tawuła wczesna, lilak pospolity, śnieguliczka biała).
• Odkłady (zwykłe lub powtarzane),
• Sadzonki (sadzonki zielne, głównie w przypadku gatunków o liściach sezonowych oraz sadzonki półzdrewniałe, zwykle u roślin zimozielonych).
• Szczepienie (w tym okulizacja).

Jak przeprowadzić rozmnażanie drzew poprzez odkłady? Odkłady zwykłe polegają na delikatnym przygięciu młodego pędu (mogą to być pędy jednoroczne lub dwuletnie) do podłoża i umocowanie go przy użyciu wygiętego drutu lub specjalnej szpili w ziemi. Następnie przysypuje się go warstwą ziemi. Wykonanie odkładu powtarzanego wygląda bardzo podobnie, jednak w tym przypadku następuje mocowanie pędów w kilku miejscach. O czym jeszcze warto wiedzieć, planując rozmnażanie wegetatywne drzewa?

• Odkłady powtarzalne wykonuje się u drzew o długich pędach (akebia pęciolistkowa, kokornak).
• W zależności od gatunków, zwykle po kilku miesiącach, przygięty pęd zaczyna w miejscu zetknięcia z ziemią wytwarzać korzenie, a następnie wydaje nowy pęd i puszcza liście.
• To moment, w którym powinno nastąpić odcięcie pędów od rośliny matecznej.
• W kolejnym kroku wykopujemy młode rośliny i natychmiast sadzimy w nowe miejsce.
• Rozmnażanie poprzez okłady najlepiej zaplanować na wczesną wiosnę, choć wyjątek stanowi tu kilka gatunków magnolii. Dzięki temu nowe rośliny będą miały cały sezon na ukorzenienie.
• Odkłady są metodą rozmnażania roślin stosowaną na przykład w odniesieniu do glicynii, hortensji dębolistnej, forsycji pośredniej, oczarów i trzmieliny Fortune’a.

Drzewa i krzewy można też rozmnażać wegetatywnie poprzez sadzonki. Sadzonki zielne pobieramy z roślin i ukorzeniamy w wilgotnym podłożu, dbając również o wysoką wilgotność powietrza (dlatego warto to robić pod osłonami). Sadzonki zdrewniałe tniemy ostrym nożem zimą lub w czasie przedwiośnia i związujemy w niewielkie pęczki. Przechowujemy je w piwnicy lub w innym przewiewnym i chłodnym miejscu do wiosny. Na wiosnę z kolei nacinamy zdrewniałe sadzonki, zanurzamy w ukorzeniaczu i sadzimy w wilgotnym podłożu pod osłonami. Najtrudniejszą metodą rozmnażania wegetatywnego w przypadku krzewów i drzew jest szczepienie. Najczęściej stosuje się ją w ogrodnictwie do pozyskania ciekawych gatunków i odmian, w przypadku których trudno przeprowadza się inny sposób rozmnażania.

Autor

Maria