Świdośliwa – zastosowanie i uprawa krok po kroku
Świdośliwa to krzew lub niewielkie drzewo o jadalnych owocach. Nie każdy o niej słyszał, a szkoda, bo uprawa świdośliwy nie jest skomplikowana, a owoce są wyjątkowo zdrowe i znalazły szerokie zastosowanie w kuchni. Z naszego artykułu dowiesz się więcej na temat tej rośliny, jej właściwości oraz zastosowania. Zapraszamy do lektury!
Spis treści
Świdośliwa – co to za gatunek?
Świdośliwa (Amelanchier) to rodzaj obejmujący wiele gatunków drzew i krzewów z rodziny różowatych, wśród których najczęściej spotykane są świdośliwa olcholistna, kanadyjska i lamarcka. Różnice pomiędzy nimi sprowadzają się przede wszystkim do wyglądu liści i owoców.
Świdośliwa bywa też nazywana słodką aronią lub borówką kanadyjską, ze względu na owoce, które przypominają owoce borówki amerykańskiej czy też aronii. Łacińska nazwa Amelanchier pochodzi od francuskiego słowa ‘amelanche‘, które oznacza “małe jabłko”.
Świdośliwa osiąga zwykle 3-5 m wysokości, i w zależności od odmiany może być bardziej rozłożysta lub mieć zwarty pokrój. Drobne, białe kwiaty świdośliwy zdobią gałązki na przełomie kwietnia i maja, dzięki czemu świetnie nadaje się na krzew ozdobny. Roślina wydaje owoce na pędach ubiegłorocznych i dwuletnich. To jeden z gatunków polecanych do uprawy amatorskiej, gdyż ma niewielkie wymagania i wysoką odporność na choroby oraz trudne warunki środowiskowe.
Świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia)
Świdośliwa olcholistna osiąga maksymalnie 3 m wysokości, ma ciemnozielone liście, które na jesieni przebarwiają się na żółto lub czerwono. Od innych gatunków odróżniają ją przede wszystkim owoce, które są trochę większe. To roślina długowieczna.
Świdośliwa kanadyjska (Amelanchier canadensis)
Świdośliwa kanadyjska nie jest gatunkiem rodzimie występującym w Europie, wywodzi się z Ameryki Północnej. Osiąga większe rozmiary od świdośliwy olcholistnej – może mierzyć nawet 6 m wysokości. Jej owoce mają purpurowy lub czerwony kolor i słodki smak.
Świdośliwa lamarcka (Amelanchier lamarckii)
Świdośliwy lamarckie to krzewy średniej wielkości (osiągają 4-5 m wysokości). Wczesną wiosną bardzo obficie kwitną. Ich owoce są ciemnoniebieskie (niemal czarne), słodkie i bogate w witaminy oraz składniki mineralne.
Zobacz: Żurawka ogrodowa – jak uprawiać, żeby szybko rosła?
Polecane odmiany świdośliwy
Wśród odmian cieszących się największą popularnością warto wyróżnić:
- ‘Northline’ – ma duże owoce, okrągłe lub w kształcie elipsy, które charakteryzują się bardzo słodkim smakiem. Należy do średnio późnych odmian (owoce dojrzewają pod koniec czerwca lub na początku lipca).
- ‘Amela’ – jej owoce dojrzewają się na początku lipca, krzewy wcześnie wchodzą w okres owocowania i dają bardzo obfity plon.
- ‘Martin’ – wczesna odmiana o dużych owocach pokrytych woskowym nalotem. Krzewy mają kulisty pokrój.
- ‘Thiessen’ – okazy należące do tej odmiany świdośliwy są dość wysokie i mogą być bardzo rozłożyste. Owoce pojawiają się wcześnie, są duże, bardzo soczyste, ale bardziej kwaśne niż np. u odmiany ‘Northline’. Roślina wcześnie kwitnie, może więc być wrażliwa na przymrozki.
Owoce świdośliwy
Zastosowanie świdośliwy
Owoce świdośliwy przypominają borówkę amerykańską nie tylko wyglądem, ale mają też podobny smak. W zależności od odmiany mogą być słodsze lub bardziej kwaśne, przyjemnie pachną. Są chętnie zjadane na surowo, ale świetnie nadają się również do przygotowywania wszelkiego rodzaju przetworów. Owoce świdośliwy będą idealne na kompot, dżem, konfiturę, mus, sok czy nalewkę.
Na surowo będą znakomitym dodatkiem do ciast, deserów, koktajli czy owsianek. Owoce świdośliwy często wykorzystuje się jako dodatek do potraw mięsnych, podobnie jak żurawinę. Można za ich pomocą wzbogacić również smak sałatek.
Owoce świdośliwy – właściwości
Świdośliwa wydaje bardzo zdrowe owoce. Są one bogate w przeciwutleniacze, które pełnią w organizmie człowieka szereg ważnych funkcji, m.in. opóźniają procesy starzenia, zapobiegają nowotworom, wspomagają układ odpornościowy i działają przeciwzapalnie.
Znajdziemy w nich także cenne związki mineralne, jak potas, który pozytywnie wpływa na ciśnienie krwi, magnez regulujący pracę mięśni i układu krążenia czy wapń zapewniający mocne zęby i kości. Witaminy, które w dużych ilościach występują w owocach świdośliwy, to m.in. witamina C, A i B2. Zawierają one również dużo błonnika pokarmowego, który pozytywnie wpływa na układ trawienny.
Zobacz: Biały ogród – byliny i kwiaty kwitnące na biało
Świdośliwa – uprawa
Sadzenie świdośliwy
Sposób sadzenia świdośliwy różni się w zależności od typu sadzonek. Te, które mają odkryty korzeń, powinny być sadzone jesienią (koniec września-połowa października). Jeśli natomiast mamy sadzonki świdośliwy w doniczkach, to powinniśmy je wysadzić do gruntu wiosną (najpierw muszą zostać zahartowane poprzez wystawianie na zewnątrz i stopniowe wydłużanie czasu, jaki spędzą na dworze).
Miejsce przeznaczone dla świdośliwy należy najpierw odkwasić dolomitem albo węglanem wapnia. Przed posadzeniem młode rośliny trzeba obficie podlać, a po ich zasadzeniu nie zapomnijmy dobrze uklepać ziemię dookoła.
W jakich odległościach sadzić sadzonki świdośliwy? Optymalna rozstawa również jest uzależniona od rodzaju rośliny – czy jest ona drzewiasta czy też krzewiasta. Okazy drzewiaste wymagają większych odstępów, wskazane będzie od 1 do 1,5 m pomiędzy sadzonkami w rzędzie oraz od 3 do 4 m między poszczególnymi rzędami. Okazy krzewiaste można sadzić gęściej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy planujemy zbiór owoców świdośliwy kombajnem – na plantacjach towarowych odległość pomiędzy rzędami powinna wynosić co najmniej 5 m.
Świdośliwa – kwiaty
Stanowisko i podłoże
Świdośliwa najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, choć lubi też lekkie zacienienie. Roślina jest w pełni mrozoodporna, jednak młode okazy mogą wymagać okrywania na zimę. Świdośliwa ma małe wymagania glebowe. Podłoże nie musi być bardzo żyzne, ale powinno mieć odpowiednie pH – od lekko kwaśnego do delikatnie zasadowego.
Podlewanie i nawożenie
Regularne nawadnianie krzewów owocowych jest istotne, jeśli zależy nam na obfitych zbiorach. Na niedobór wody wrażliwe są również rośliny w okresie kwitnienia. Ogólnie jednak, świdośliwa ma niewielkie zapotrzebowanie na wodę. Roślinę można zasilić nawozem raz na rok, wczesną wiosną. Najlepszy będzie kompost lub nawóz wieloskładnikowy. Należy jednak uważać, by nie przenawozić świdośliwy, w przeciwnym razie jej zielone części mogą się zbytnio rozrosnąć kosztem owoców.
Przycinanie
Krzewy świdośliwy powinny być po raz pierwszy przycięte dopiero po kilku latach, gdy są już odpowiednio gęste. Wybierzmy porę po zakończeniu zbiorów. Wycięcia wymagają pędy skrzyżowane, uschnięte oraz takie, które są stare i kiepsko owocowały. Tniemy przy samej ziemi, można też nieco skrócić wysokie krzewy, aby ułatwić sobie dostęp do owoców. Dzięki dobremu uformowaniu możemy nadać świdośliwie kształt przypominający bardziej drzewo niż krzew, a poza tym okazy regularnie przycinane lepiej owocują.
Choroby i szkodniki
Świdośliwa rzadko choruje, jednak mogą się zdarzyć ataki mszyc lub różne choroby liści. Należy reagować od razu, gdy zauważymy jakikolwiek problem. Najbardziej efektywne będą opryski specjalistycznymi preparatami.
Podsumowanie – świdośliwa
Świdośliwa ma niewielkie wymagania, jest odporna na szkodniki, choroby i trudne warunki środowiskowe, dzięki czemu jej uprawa nie powinna sprawiać trudności nawet amatorom. Owoc świdośliwy wygląda jak borówka amerykańska i jest bogaty w składniki odżywcze. Znalazł szerokie zastosowanie w kuchni. Świetnie nadaje się do przygotowywania różnego rodzaju przetworów, choć można go jeść także na surowo.
