Szczepienie drzew owocowych – kiedy i jak przeprowadzić?

Szczepienie drzew owocowych jest obecnie jedną z częściej stosowanych metod rozmnażania roślin. Pozwala połączyć ze sobą dwa gatunki roślin, tworząc zupełnie nową odmianę. Co szczególnie ważne szczepienie drzew owocowych jest niezwykle proste, a przy odrobinie wiedzy i umiejętności poradzisz sobie z tym samodzielnie.

Co to jest szczepienie drzewek owocowych?

Szczepienie drzew owocowych jest zabiegiem, w którym łączy się ze sobą dwa gatunki drzewa: odmiany szlachetnej z odpowiednio dobraną podkładką.

Drzewa owocowe szlachetnej odmiany zapewniają smaczne owoce o imponujących rozmiarach, z kolei solidna podkładka zapewnia znacznie wyższą zdrowotność i odporność na mróz, a także pozwala regulować siłę i tempo wzrostu drzewa.

• Nawożenie drzew owocowych — kiedy i czym nawozić?

Obecnie szczepienie drzewek stosowane jest głównie do roślin liściastych i iglastych odmiany szlachetnej, aby ta, gwarantująca obfite owocowanie mogła wzrastać, korzystając z silniejszego systemu korzeniowego.

Kiedy i jak szczepić drzewa owocowe?

Obecnie stosowane są różne metody szczepienia roślin. Terminy szczepienia drzew są zależne od wybranej metody oraz typu szczepionej rośliny.

W sadownictwie najczęściej stosuje się okulizację drzew owocowych. Metoda ta, zwana również oczkowaniem, polega na połączeniu jednego pąka z niewielkim fragmentem tkanki. Następnie z pąka wyrasta odmiana zaszczepiona.

Dla pełnej skuteczności szczepienia drzew owocowych przez okulizację wykonuje się w okresie letnim, gdy pąki znajdują się jeszcze w fazie spoczynku. Termin szczepienia jest niezwykle istotny dla skuteczności zabiegu, a tak zaszczepione drzewo owocowe rozpocznie wegetację dopiero wiosną kolejnego roku. Dla uzyskania najlepszych rezultatów, w tym czasie należy przyciąć pęd podkładki znajdujący się nad oczkiem, tak, by nie stanowił on konkurencji dla rośliny szlachetnej.

W wariancie klasycznym szczepienie drzew owocowych wykonuje się w przedwiośniu lub w okresie spoczynku rośliny. Wówczas najwcześniej szczepi się drzewka w styczniu, a cały proces trwa kilka tygodni.

Ponadto można szczepić drzewa owocowe przez zastosowanie różnych materiałów:

• przez stosowanie, wykorzystując fragmenty roślin o jednakowej grubości,
• w klin, wykorzystując wyraźnie grubszą podkładkę od zraza,
• w kożuchowanie, jak w przypadku klina, podkładka powinna być wyraźnie grubsza od zraza.

Przygotowanie drzewka do szczepienia

Czym są podkładki i zrazy?

Podkładki i zrazy to podstawowe materiały niezbędne do przeprowadzenia szczepienia roślin. Dla zapewnienia pełnej skuteczności zabiegu powinny być odpowiednio dobrane, z zachowaniem zgodności biologicznej. Równie istotne jest przy tym pokrewieństwo botaniczne.

Podkładki

Podkładki stosowane w szczepieniu drzew owocowych to część rośliny z korzeniem, do której następnie szczepione są rośliny odmiany szlachetnej. Podkładkę mogą stanowić zarówno gatunki dzikie, jak i również specjalnie hodowane klony roślin. W rzeczywistości rzadko kiedy stosuje się podkładki pochodzące z innego gatunku, w obawie przed niepowodzeniem zabiegu. To od zastosowanej podkładki zależ siła wzrostu rośliny, poziom mrozoodporności oraz zdrowotność korzeni.

W sadownictwie szczególnie popularne jest szczepienie jabłoni, do których stosuje się różnorodne podkładki o różnorodnych parametrach, wpływających również na stopień ich karłowatości.

Zraz

Zraz to z kolei część rośliny szlachetnej, pobrana z rośliny matecznej, którą chcemy docelowo wyhodować.

W zależności od zastosowanej metody szczepienia drzew owocowych uzyskana roślina może wyrastać w pień i koronę bądź wytwarzać tylko koronę, na pniu podkładki.

Uzyskana w wyniku szczepienia drzew owocowych roślina będzie mieć cechy odmiany szlachetnej, na które w nieznacznym stopniu może wpłynąć zastosowana podkładka.

Należy przy tym pamiętać, że na zrazy należy pobierać ulistnione pędy tegoroczne lub bezlistne pędy zeszłoroczne, dwu- lub trzyletnie.

Poznaj zasady szczepienia drzew owocowych

Szczepienie drzew owocowych to proces wymagający odpowiednich umiejętności i wiedzy botanicznej. Równie ważne będą odpowiednie narzędzia, które pozwolą wykonać niezbędne nacięcia, a także zabezpieczyć roślinę podczas szczepienia.

Dodatkowo należy przygotować:

• piłę ogrodniczą, sekator oraz ostry nóż do wykonywania nacięć,
• maść ogrodniczą,
• sznurek i folię ogrodniczą do zabezpieczenia miejsca szczepienia,
• zrazy,
• podkładkę.

To, jak przebiegać będzie proces szczepienia rośliny, zależy w głównej mierze od zastosowanej metody szczepienia.

Szczepienie drzewek owocowych przez stosowanie

Jest to jedna z najpopularniejszych metod szczepienia drzew. Szczepienie przez stosowanie polega na połączeniu podkładki i zraza w momencie, gdy obie części osiągają jednakową grubość. Przez wielu sadowników szczepienie przez stosowanie uznawane jest za najprostszą metodę.

Dla pełnej skuteczności zabiegu zraz i podkładka powinny być przycięte pod takim samym kątem, a następnie ściśle ze sobą połączone, w taki sposób, by ich miazgi pokrywały się ze sobą. Następnie należy starannie nasmarować miejsca szczepienia maścią ogrodniczą, a całość starannie owinąć folią.

Szczepienie przez stosowanie dla pełnej skuteczności należy wykonać przed rozpoczęciem wegetacji roślin.

Warunkiem powodzenia tej metody szczepienia drzew owocowych jest jak najdokładniejsze dopasowanie ścięć zraza i podkładki oraz duża powierzchnia przylegania drewna.

Dla zwiększenia skuteczności tej metody szczepienia można na powierzchni zbliżonej wymiarami wykonać dodatkowe cięcia, które zwiększą powierzchnię styku zraza i podkładki.

Szczepienie przez zbliżenie

Metoda ablaktacji wykorzystywana jest w przypadku roślin, u których występują problemy ze zrastaniem się oraz takich, które mają cienkie pędy i słabo rosną. Zwykle metoda ta wykorzystywana jest do szczepienia winogrona, ponieważ szczepione drzewka muszą rosnąć obok siebie.

Kluczową zasadą w tej metodzie jest nieoddzielanie pędów roślin matecznych. Na pędach przeznaczonych do szczepienia należy wyciąć niewielki fragment kory z cienką warstwą drewna, a następnie łączy się je ze sobą, dbając o odpowiednie zabezpieczenie miejsc szczepienia.

Gdy pędy się zagoją i rozpoczną wzrost, wówczas mogą być pobrane z rośliny matecznej i przeznaczone do właściwego szczepienia.

Szczepienie drzew w klin

Tego typu szczepienie drzew wykonuje się, gdy podkładka jest znacznie grubsza od zraza. Co ważne, metoda ta może być z powodzeniem stosowana również w przypadku drzew ozdobnych.

W tej metodzie należy przyciąć podkładkę poziomo, w miejscu, w którym wykonane będzie szczepienie. Z kolei zraz należy przyciąć w klin. W kolejnym kroku z boku podkładki wycina się trójkątny kawałek drewna, który długością i grubością będzie odpowiadał klinowi.

W tak przygotowanej podkładce należy umieścić zraz, dbając o to, by powierzchnia cięcia ściśle do siebie przylegała. Miejsce szczepienia należy dokładnie posmarować maścią ogrodniczą i zabezpieczyć folią.

Ten rodzaj szczepienia wykonuje się wiosną.

Szczepienie drzew za korę podkładki

Ten zabieg przeprowadza się w momencie, gdy w podkładce rozpoczęła się produkcja soków. Wówczas możliwe jest oddzielenie kory od drewna, co znacznie usprawnia zabieg szczepienia.

W tej metodzie należy przyciąć podkładkę pionowo, korę zraza przycina się równolegle do osi podkładki, rozchyla nieco krawędzie podkładki i w tak przygotowanej przestrzeni umieszcza się zraz.

Następnie powierzchnie obu fragmentów należy dokładnie zabezpieczyć, umożliwiając im połączenie się.

Szczepienie przez kożuchowanie

Metoda ta jest podobna do poprzedniej, jednak należy pamiętać o wcześniejszym obcięciu pnia podkładki. Następnie wykonuje się pionowe cięcia kory, za którą chcemy docelowo wyhodować odmianę szlachetną rośliny.

Szczepienie na przystawkę boczną

Ta metoda stosowana jest w przypadkach, w których niewskazane jest całkowite ścinanie konarów. Dla pełnej skuteczności zabiegu szczepienia wykonuje się delikatne cięcie pod niewielkim kątem, usuwając fragment kory i niewielką ilość drewna. Korę konaru warto naciąć w kształcie litery T, co usprawni szczepienie.

Po połączeniu podkładki ze zrazem nie można zapomnieć o dokładnym obwiązaniu obu elementów.

Jak szczepić jabłonie

Drzewka owocowe, jak wszystkie pozostałe gatunki roślin, można szczepić w dowolny sposób. Profesjonalni hodowcy najczęściej wybierają metodę szczepienia przez stosowanie, ponieważ jest ona najprostsza i tym samym pochłania najmniej czasu.

Warto pamiętać, że dla powodzenia tej metody, obie części rośliny powinny mieć odpowiednie cechy, umożliwiające sprawne połączenie. Równie ważna jest przy tym zgodność fizjologiczna — z dwóch stron powinny się znaleźć fragmenty należące do tej samej grupy.

W zależności od przyjętej metody należy szczepić drzewka owocowe w ściśle określonym terminie.

Pielęgnacja szczepionych roślin

Miejsce szczepienia jest niezwykle delikatne, dlatego wymaga stosowania odpowiedniego zabezpieczenia. Aby zmniejszyć ryzyko jego połamania i tym samym przedłużyć żywotność rośliny, warto tuż obok niej wbić palik, który starannie przewiązany zapewni roślinie odpowiednie wsparcie.

Samo wiązanie powinno zapewnić odpowiednią stabilizację, jednak nie może nadmiernie uciskać ani ocierać rośliny.

Kolejną ważną zasadą w pielęgnacji szczepów jest regularne usuwanie pędów podkładki. Część rośliny szlachetnej korzysta z wody i składników odżywczych pobieranych przez korzeń podkładki, z której w dalszym ciągu wyrastają pędy. Aby nie zaburzyć prawidłowości szczepienia, należy ścinać pędy podkładki w początkowej fazie ich wzrostu, by nie doprowadzić do osłabienia rośliny docelowej.

Czy warto szczepić drzewa owocowe?

Szczepienie zrazem nie należy do najprostszych zabiegów. Wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności. Szczególnie ważną rolę w szczepieniu roślin odgrywa ich zdolność fizjologiczna. Brak wiedzy na temat możliwości łączenia roślin sprawia, że szczepienie zrazem może zakończyć się niepowodzeniem.

Równie istotną rolę odgrywają materiały potrzebne do ścinania podkładki i zrazów. Cięcia powinny być wykonane precyzyjne, by umożliwić późniejsze idealne dopasowanie poszczególnych elementów. Jednak przy odrobinie wprawy, tak naprawdę każdy będzie w stanie szczepić drzewka owocowe we własnym ogrodzie.

Zalety szczepienia drzew i krzewów liściastych

Choć samo rozmnażanie drzew nie należy do najprostszych zabiegów, to odpowiednio przeprowadzone przynosi szereg korzyści dla sadowników:

• gwarantuje powtarzalność cech roślin — gatunki rozmnażane poprzez zaszczepienie pozwalają zachować wszystkie cechy rośliny szlachetnej, w tym kształt i kolor liści, barwę i kształt kwiatów, a także wielkość i smak owoców,
• możliwość sterowania siłą wzrostu — w zależności od zastosowanej podkładki, sadownicy zyskują możliwość określenia siły wzrostu rośliny. Podkładki skarlające pozwalają uzyskać rośliny znacznie niższe od tych naturalnych, przy równoczesnym zachowaniu intensywności owocowania.
• możliwość sterowania wysokością pnia — szczepienie roślin pozwala również na określanie ostatecznego wyglądu rośliny. Dzięki szczepieniu możliwe jest uzyskanie zupełnie nowych gatunków, które zachwycać będą swym pokrojem.

Przystępując do szczepienia drzew owocowych, należy pamiętać o tym, by łączyć ze sobą wyłącznie całkowicie zdrowe rośliny. Podstawka, najczęściej siewki, powinna wyróżniać się mocnym systemem korzeniowym, który zapewni odpowiednie podparcie, a zraz powinien być pobrany w odpowiednim momencie wzrostu.

Termin szczepienia zależy od wybranej metody łączenia roślin, jednak odpowiednio przeprowadzony zabieg niemal na pewno przyniesie odpowiednie rezultaty.

Autor

Maria